• Czas realizacji projektu - 36 miesięcy
  • Obszar badawczy - Nauki o życiu
  • Panel dyscyplin - NZ7 - Nauki o lekach i zdrowie publiczne
  • Przyznane dofinansowanie - 1 424 132,00 zł

W społeczeństwie wciąż panuje przeświadczenie, że największe ryzyko dla zdrowia człowieka płynie z oddychania powietrzem atmosferycznym, pomijając istotność jakości powietrza wewnętrznego, które może być zanieczyszczone w podobnym stopniu lub nawet w większym, niż powietrze zewnętrzne. Jest to o tyle istotne, iż szacuje się, że człowiek przeciętnie spędza ok. 90% swojego czasu w pomieszczeniach wewnętrznych, a nawet więcej w wyjątkowych okolicznościach, jak np. panująca pandemia wirusa Sars-Cov-2. Można zatem stwierdzić, iż jakość powietrza wewnętrznego jest przynajmniej tak samo, lub nawet bardziej istotnym czynnikiem wpływającym na ludzkie zdrowie i samopoczucie niż powietrze atmosferyczne.

Spośród zidentyfikowanych zanieczyszczeń powietrza, na szczególną uwagę zasługują cząstki materii zawieszonej. Źródłem materii zawieszonej w powietrzu mogą być różne procesy tj. górnictwo, spalanie paliw kopalnych, lub wtórne fizykochemiczne przemiany. Frakcja cząstek o średnicy mniejszej niż 2,5 μm nazywana jest frakcją respirabilną. Organizm ludzki nie posiada bariery umożliwiającej zatrzymanie cząstek o tak małych rozmiarach, zatem jest prawdopodobne, że docierają one do pęcherzyków płucnych i migrują bezpośrednio do krwioobiegu. W takim przypadku istnieje ryzyko wystąpienia poważnych chorób układu oddechowego czy układu krwionośnego. Dodatkowo, w toku prowadzonych badań zaobserwowano występowanie pozytywnej korelacji pomiędzy rozprzestrzenianiem się wirusa Sars-Cov-2 i zanieczyszczeniem powietrza frakcją zawieszoną. Podejrzewa się, że cząstki obecne w powietrzu są „nośnikiem” wirusa i mogą powodować stany zapalne w komórkach płucnych, zwiększając tym samym ryzyko zakażenia i prawdopodobieństwo ciężkiego przebiegu choroby COVID-19.

W społeczeństwie można wyróżnić dwie podgrupy szczególnie podatne na niekorzystny wpływ, jaki wywiera zanieczyszczone powietrze na organizm człowieka. Są to dzieci, ponieważ ich układ oddechowy, nerwowy czy odpornościowy nie jest w pełni rozwinięty, oraz osoby starsze, u których istnieje duże prawdopodobieństwo nieprawidłowego funkcjonowania tych układów. Wyjątkowa sytuacja epidemiologiczna związana z pandemią wirusa Sars-Cov-2 wymusiła konieczność długotrwałego przebywania dzieci i osób starszych w pomieszczeniach wewnętrznych, w określonych przypadkach są to placówki opieki nad dziećmi (np. domy dziecka) oraz ośrodki opieki nad osobami starszymi (tzw. domy pomocy społecznej).

Głównym celem projektu jest kompleksowa ocena stopnia narażenia dzieci i osób starszych na obecność cząstek materii zawieszonej w powietrzu wewnętrznym wyżej wymienionych placówek. W ramach projektu planowana jest charakterystyka cząstek o średnicach w zakresie od 10 nm do 10 μm w kontekście ich masy, liczby (z podziałem na konkretne frakcje), struktury i obecności na ich powierzchni związków chemicznych, takich jak wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) czy pestycydy oraz patogenów.

Badania w ramach projektu prowadzone będą dwutorowo:

  • w czasie rzeczywistym, bezpośrednio w placówkach, za pomocą dedykowanego przenośnego sprzętu pomiarowego;
  • w laboratorium, gdzie pobrane próbki materii zawieszonej zostaną poddane wieloczynnikowej analizie.

Pomiary w czasie rzeczywistym umożliwią obserwację dynamicznych zmian w rozkładzie wielkości cząstek materii zawieszonej, a także pozwolą zidentyfikować czynniki inicjujące te zmiany. Natomiast badania laboratoryjne będą stanowić źródło informacji o strukturze cząstek oraz rodzaju i ilości związków chemicznych i patogenów, które cząstki te mogą „przenosić”. Planuje się również rozszerzenie zakresu prac badawczych o oznaczanie w powietrzu wewnętrznym wybranych lotnych związków organicznych, ze szczególnym uwzględnieniem substancji sklasyfikowanych jako prekursory ozonu troposferycznego (powodujących zjawisko globalnego ocieplenia).